Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün yeni raporu, Türkiye’de ekonomik krizin şirketler ve toplum üzerindeki yıkıcı etkilerini gözler önüne serdi. Rapora göre, her beş şirketten biri artık faaliyetlerini sürdürecek düzeyde gelir elde edemiyor. Ancak iflas açıklamaktansa, borç yapılandırmaları ve kamu destekleriyle ayakta kalmaya çalışıyor. Bu şirketler, “zombi şirket” olarak tanımlanıyor.
Karar Gazetesi’nde yer alan IMF’nin “The Rise of the Walking Dead” başlıklı çalışmasına göre Türkiye, halka açık olmayan firmalar arasında dünyada en fazla zombi şirkete sahip ülke konumunda. Bu durum, sadece özel sektörü değil, genel ekonomik yapının sürdürülebilirliğini de tehdit ediyor.
KOBİ’LERİN BORÇ GÜCÜ ERİYOR
Raporda dikkat çeken bir diğer başlık, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) finansmana erişiminde yaşanan derin bozulma oldu. 2023 yılı başından 2025 Mayıs ayına kadar KOBİ kredilerinde yüzde 120’lik bir artış gözlemlense de, aynı dönemde kümülatif enflasyonun yüzde 240’a ulaşması, bu kredilerin reel değerini neredeyse yarı yarıya eritti.
Nominal olarak büyüyen kredi hacmi, işletmelerin gerçek borçlanma kapasitesini artırmak yerine daha fazla kırılgan hale gelmesine neden oldu. Uzmanlar, bu tabloyu “borçla ayakta kalma illüzyonu” olarak tanımlıyor.
İCRA DOSYALARI ADLİYELERİ KİLİTLEDİ
Ekonomik çöküşün adli boyutu da raporda geniş yer buldu. 2023 yılında Türkiye genelinde icra ve iflas dairelerine gelen dosya sayısı 38,3 milyon ile tarihi zirveye ulaştı. 2024 yılında bu sayı 32,7 milyona gerilese de dosya yoğunluğu nedeniyle işlemler ağırlaştı.
Adalet Bakanlığı verilerine göre 2023’te ortalama 582 gün olan bir icra/iflas dosyasının sonuçlanma süresi, 2024’te yüzde 57 artarak 918 güne yükseldi. Bu gecikmeler, hem alacaklılar hem borçlular açısından adalete erişimi ciddi biçimde zorlaştırıyor.
HER 14 KİŞİDEN BİRİ EKONOMİK SUÇLA ANILIYOR
Raporda ekonomik suçlarda yaşanan tırmanış da çarpıcı verilerle sunuluyor. 2024 yılı itibarıyla Türkiye nüfusu dikkate alındığında, her 14 kişiden biri ekonomik suçlarla ilişkilendirildi.
Mal varlığına karşı işlenen suçlarda şüpheli sayısı 2022’de 5,8 milyon iken, 2024’te bu sayı 6 milyonun üzerine çıktı. Toplam ekonomik suç sayısı ise 8,9 milyona ulaştı. Bu artışın temelinde işsizlik, borç yükü ve gelir dağılımındaki adaletsizliklerin yattığı belirtiliyor.
ENSTİTÜ UYARIYOR: KRİZ GEÇİCİ DEĞİL, YAPISAL
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, yayımladığı raporda mevcut ekonomik krizin sadece bir “dönemsel daralma” olmadığını, aksine sistematik bir sürdürülemezliğin işareti olduğunu vurguluyor.
Raporda, KOBİ’lerin uzun vadeli ve sürdürülebilir finansman kaynaklarına erişiminin sağlanması, zombi şirketlere dair net bir iflas politikası geliştirilmesi ve adli süreçlerin hızlandırılması yönünde yapısal reformlara acil ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor.
