Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Mayıs 2025 enflasyon verilerini açıkladı. Resmi verilere göre birçok temel tüketim ürününde fiyatlar düştü.
Özellikle yumurta, taze sebzeler, balık, tavuk gibi kalemlerde ciddi ucuzlamalar kaydedildi. Ancak sokaktaki vatandaşın deneyimi, açıklanan tabloyla örtüşmüyor. Peki bu “ucuzlama” verileri ne kadar gerçekçi?
VERİLERDE GÖZ ALICI, MARKETTE CEP YAKICI
TÜİK’e göre Mayıs ayında yumurta (%18,8), taze sebzeler (%18,6), taze balık (%6,7), tavuk eti (%3,7), karayolu yolcu taşımacılığı (%3,6), bilgisayar ve ekipmanları (%2,7), konserve sebzeler (%2,6), mobil telefon ekipmanları (%2,0) ucuzladı.
Yine aynı şekilde kişisel elektrikli aletler (%1,7), yoğurt ve sütlü tatlılar (%1,6), tereyağı (%1,4), küçük ev aletleri (%1,0), peynir (%0,7), dondurma (%0,3), tüpgaz (%0,2), bira (%0,3), kamp malzemeleri (%0,2), mutfak mobilyaları (%0,1) gibi ürünlerin fiyatı geriledi.
PEMBE TABLO ÇİZİYOR
Ancak aynı dönemde zincir marketler, semt pazarları ve online satış platformlarında bu ürünlerde dikkate değer bir düşüş hissedilmedi. Özellikle süt ürünleri, dondurma, temizlik malzemeleri gibi kalemlerde fiyatlar aksine artış göstermeye devam etti. Vatandaşın yaşadığı gerçeklik ile TÜİK’in çizdiği pembe tablo arasındaki uçurum, her geçen ay biraz daha büyüyor.
TÜİK’İN RAKAMLARI KİMİN HAYATINA DOKUNUYOR?
TÜİK’in verileri, fiyat hareketlerini esas alan belirli metodolojilere göre hazırlanıyor. Ancak bu metodolojiler, vatandaşın günlük deneyimini yansıtmakta giderek yetersiz kalıyor. Bağımsız araştırma kuruluşları ve akademisyenler, TÜİK’in verilerinin güvenilirliğini uzun süredir sorguluyor.
Bağımsız ENAG (Enflasyon Araştırma Grubu), aynı dönemde yıllık enflasyonu TÜİK’in açıkladığı değerin 3-4 katı üzerinde hesaplıyor. TÜİK ise, siyasi iktidarın kontrolünde olduğu yönündeki eleştirilerle karşı karşıya.
EKONOMİSTLER NE DEDİ?
Kronos Ekonomi Yazarı Turhan Bozkurt, “Evlere şenlik enflasyon verileri sebepsiz değil. Hem maaş zamlarını sınırlandırmak hem de Merkez Bankası’na (TCMB) faiz indirmekten başka yol bırakmamak…” şeklinde değerlendirdi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez rakamları, “Enflasyon düşüyormuş gibi yapmakla enflasyon düşmez ama amaç düşük ücret artışları ve düşük kira zamları için zemin hazırlamaksa iş başka tabii. Gerçeklerin üzerini örterseniz hiçbir sorunu kalıcı olarak çözemezsiniz.” diye yorumladı.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise, “TUİK’e göre Mayıs ayında gıda ve alkolsüz içecek fiyatları %0,71 düşmüş! Çarşıda pazarda böyle bir gözlemi olan var mı?” dedi.
UCUZLAMA MÜJDESİ Mİ, ALGI YÖNETİMİ Mİ?
Analistlere göre “ucuzlayan ürünler” listesi, kamuoyuna olumlu hava vermek amacıyla hazırlanmış olabilir. Listede bazı kalemlerin (örneğin mobil telefon aksesuarları, seyahat çantaları, motosikletler, bira) yüzde 0,1-0,3 oranında düşüş göstermesi, gerçek bir rahatlama değil, sembolik bir oynama izlenimi veriyor.
VATANDAŞ: “MARKET FİŞİM KONUŞUYOR, VERİ DEĞİL”
TÜİK’in tablolarına rağmen vatandaşın en güvenilir kaynağı hâlâ cebindeki fiş. Her alışveriş sonrası azalan gramaj, artan fiyatlar ve kısılan bütçeler, resmi verilerin toplum nezdindeki karşılığını yitiriyor. Özellikle dar ve sabit gelirli kesimler, bu verilere artık güven duymadığını açıkça dile getiriyor.
Vatandaşlar, “Şaka bi yana her şey iyi gidiyor diyebilmek için kendilerini yırtarak göstermeye çalıştıkları yüzde 39’luk yıllık enflasyon rakamı bile felaket.” “TÜİK her zaman ENAG’ın yarısı bir sayı söylüyor. Yıllardır bu böyle, hiç şaşmadı.” “Pasaport ücretlerine enflasyon üzerinde zam yapmayı biliyorlar ama…”, “Yumurta ucuzlamış, Yersen!” yorumlarını yaptı.
GÜVEN KRİZİ DERİNLEŞİYOR
Türkiye’de enflasyon, sadece ekonomik bir veri değil, aynı zamanda bir güven krizi. Resmi kurumlar ile halk arasındaki makas giderek açılıyor. Bu makas kapatılmadıkça, enflasyonla mücadelede gerçekçi politikalar üretmek zorlaşacaktır. TÜİK’in güvenilirliği, enflasyonla mücadelenin de temelidir.
