Türkiye’de her Kurban Bayramı yaşanan kurban derisi savaşı bu yıl sessizce sona erdi. Türk Hava Kurumu (THK), neredeyse bir asırdır sürdürdüğü deri toplama faaliyetini ilk kez bu yıl yapamayacağını açıkladı. Oysa 1990’lı yıllarda bu faaliyet, sadece bir bağış süreci değil, aynı zamanda bir siyasi ve ideolojik mücadele alanıydı.
Özellikle cemaatlerin kurban derisi toplaması iktidarlarca tehdit olarak görülmüş, başta Gülen Cemaati olmak üzere birçok dini yapının faaliyetleri polis ve jandarma denetimleriyle bastırılmıştı. THK, bu süreçte devletin “resmi hayır kurumu” gibi konumlandırılmış, diğer topluluklara karşı tekelleşmiş bir hak sahibi olarak öne çıkmıştı.
BUGÜN NE DERİ TOPLANIYOR NE SORUMLU ARANIYOR
Ancak zaman değişti. Artık cemaatlere bırakın deri toplatmayı, nefes aldırılmayan bir siyasal atmosfer hâkim. Cemaat mensubuna selam veren cezaevine düşerken, THK’nın da o eski gündeminden de eser kalmadı.
Bu yıl kurum, ihale açmasına rağmen deri alımını üstlenecek müteahhit bulamadığını açıkladı. Yani ekonomik koşullar, THK’nın bağış sistemini sürdüremeyecek hale geldiğini gözler önüne serdi. Deri başına yalnızca 25 kuruş teklif edildi, fakat işçilik, araç ve akaryakıt masrafları bile karşılanamayınca tüm süreç iptal edildi.
VATANDAŞ TEPKİLİ
Kurban derisini yıllardır THK’ya vermeye alışkın olan vatandaşlar ise şaşkın ve tepkili. Sabri Gül isimli bir hayırseverin tepkisi, kamuoyundaki rahatsızlığın özeti gibi: “Bu yıl kurban derisini hiçbir kurum toplamıyor. Her sene olduğu gibi yine THK’ya vermek için kurumu aradım; ancak bu yıl toplama yapmadıklarını söylediler. Nedeni de şu: THK, derileri satmak için ihale açmış, alıcılar tane başına yalnızca 25 kuruş teklif etmiş. Toplama günü bir işçinin günlük ücreti 3 000 TL, üzerine araç kiralama, şoför ve yakıt masrafları eklenince kasadan para çıkacak, kurum zarar edecekmiş. İhale iptal edilmiş. Kısacası bu yıl kurban derilerinin tamamı çöpe gitti.”
DEVLET KURUMU, KENDİ KRİZİNİ YÖNETEMEDİ
Bir zamanlar kurban derilerini adeta devlet gücüyle toplayan, diğer hayır kurumlarına izin vermeyen THK’nın bugün deri bile toplayamayacak hale gelmesi, kurumun çöküşünün sessiz ifadesi. Bu tabloyu gören birçok vatandaş şu soruyu soruyor: “Madem bu yıl deri bile toplayamayacak durumdasınız, yıllarca bu tekel neden kuruldu? Neden vatandaşı sırf başka cemaate deri verdi diye karakolluk ettiniz?”
Uzmanlara göre THK’nın bu hale gelmesinde, sadece ekonomik koşullar değil, aynı zamanda yıllardır devlet eliyle yapılan yönetici atamaları, liyakatsiz kadrolar ve halktan kopmuş bürokratik yapı da etkili oldu.
Öte yandan sosyal medyada bazı kullanıcılar, “Uçak yapacaktınız, şimdi deri bile toplayamıyorsunuz” diyerek THK’nın yalnızca ekonomik değil, toplumsal güven anlamında da büyük bir kayba uğradığını ifade etti.
GÖRÜNEN O Kİ DERİLER DEĞİL, BİR DÖNEMİN ALGISI ÇÖPE GİTTİ
Eskiden millî dayanışmanın sembolü olan kurban derileri, bu yıl sokağa atıldı. Ne THK topladı, ne cemaatler. Oysa bu derilerle eskiden hem gençlere burs veriliyor hem sosyal projeler destekleniyordu.
Kurban derisinin başına gelen bu çöküş, yalnızca THK’nın değil, aynı zamanda bir dönemin inşa ettiği ideolojik aygıtların da iflasının sessiz bir ilanı gibi.
