El Niño, sera gazları ve insan etkisiyle hızla ısınan okyanuslar, gezegenin doğal soğutma sistemini tehdit ediyor. Artan deniz sıcaklıkları, mercan ölümlerinden deniz seviyesinin yükselmesine, aşırı hava olaylarından kıyı şehirlerinin geleceğine kadar birçok alanda geri dönülmesi zor sonuçlar doğuruyor. Nice’teki UN Okyanus Konferansı ise bu gidişata dur demek için kritik bir dönüm noktası olabilir.
KAYIP KALKAN: ISINAN OKYANUSLAR
Dünyanın yüzde 70’ini kaplayan okyanuslar, bugüne dek atmosferdeki fazla ısının yüzde 90’ını emerek gezegeni serin tuttu. Ancak artık bu “soğuk banyo” da ısınıyor. Potsdam İklim Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Anders Levermann, “Okyanus, gezegenin serinletici sistemidir ama bu sistemin kendisi de artık ateşlenmiş durumda” diyor.
NEDEN ISINIYOR?
2023 ve 2024 yılları, deniz sıcaklıklarında rekorların kırıldığı dönemlerdi. 2025 yılı bu rekorların biraz gerisinde kalsa da hâlâ ortalamanın çok üzerinde. El Niño etkisi, gemi yakıtlarının değişmesiyle azalan soğutucu aerosoller ve en önemlisi sera gazları bu ısınmanın başlıca nedenleri arasında.
EKOSİSTEM ALARM VERİYOR
Atmosferdeki karbondioksitin neredeyse yarısı artık okyanuslarda çözünüyor. Bu, deniz suyunun asitlenmesine yol açıyor. Sonuçlar ürkütücü: Mercanlar ölüyor, plankton dengesi bozuluyor, ekosistem çöküşe sürükleniyor.
Suyun ısınması, hacmini artırıyor. Son yüzyılda deniz seviyesi 20 cm yükseldi. Ancak Levermann, bu yükselmenin durmayacağını, birkaç yüzyıl içinde 2,5 metreyi bulacağını söylüyor. Hamburg gibi şehirler için bu, uzun vadeli bir yok oluş anlamına gelebilir.
AŞIRI HAVA OLAYLARI ARTIYOR
Isınan okyanuslar, atmosferde daha fazla su buharı tutuyor. Her 1°C’lik artış, yüzde 7 daha fazla nem anlamına geliyor. Bu da daha yoğun fırtınalar ve şiddetli yağışlara zemin hazırlıyor. Bilim insanlarına göre iklim krizi, aşırı hava olaylarını şimdiden artırmış durumda.
NİCE’DE ÇÖZÜM ARAYIŞI
Fransa’nın Nice kentinde 9-13 Haziran tarihleri arasında düzenlenen 3. UN Okyanus Konferansı’nda, 130 ülkenin temsilcileri okyanusların korunması için yeni adımlar atmaya çalışıyor. Plastik kirliliği, aşırı avlanma ve derin deniz madenciliği gibi tehditlere karşı somut çözümler aranıyor.
Prof. Levermann uyarıyor: “Kömür, petrol ve gaz yakmayı durdurmazsak, sistemi daha da enerjiyle besleriz. Okyanuslar bize sinyal veriyor; şimdi harekete geçme zamanı.”
