2024 Demokrasi Endeksi raporu yayımlandı. Rapora göre Türkiye'nin 2023'te 4,33 olan demokrasi puanı, 2024'te 4,26'ya düştü. Türkiye bu puanla otoriter rejim sınıfının bir üstünde, "karma (hibrit) rejim" statüsünde bulunuyor.
Londra merkezli medya grubu The Economist'e bağlı Economist Intelligence Unit'in (Economist İstihbarat Birimi) 167 ülke ve bölgedeki siyasi durumu değerlendirdiği 2024 Demokrasi Endeksi raporu yayımlandı.
Raporda demokratik değerlere yönelik desteğin yüksek kalmasına rağmen, küresel çapta demokrasinin pratikteki işleyişine dair memnuniyetsizliğin arttığı belirtiliyor. Küresel ortalama Demokrasi Endeksi puanı 2006'da 5,52'yken, son raporda bu puan 5,17'ye düşürüldü. Ayrıca demokrasi olarak sınıflandırılan ülke sayısının da 79'dan 71'e düştüğü gözlemlendi.
Türkiye'nin de demokrasi puanında düşüş kaydedilirken, ülke "hibrit rejim" olarak kategorize ediliyor. Buna göre Türkiye'nin demokrasi puanı 2023'te 4,33'ken 2024'te 4,26 olarak belirlendi.
Raporda en yüksek puanı 9,81 ile Norveç alırken, en düşük puanlı ülke ise 0,25 ile Afganistan oldu.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Rapor demokrasilerin zayıfladığı tespitinin gerekçelerini ise "hükümetlere yönelik güvenin azalması", "politikacıların ve partilerin seçmenleri etkili bir şekilde temsil edememesi", "partiler ve seçmen tabanları arasındaki kopukluk", "sorunların çözülememesi ve yeni siyasi fikirlerin eksikliği" şeklinde özetliyor.
Tüm bunlardan hareketle analizde dünyanın "demokrasi bunalımı" yaşadığı sonucuna varılıyor.
ÜLKELER 4 KATEGORİYE AYRILDI
The Economist Intelligence Unit'in Demokrasi Endeksi demokrasiyi ölçmek için beş kategori kullandı:
1. Seçim süreci ve çoğulculuk
2. Medeni haklar
3. Hükümetin işleyişi
4. Siyasi katılım
Bu maddelerden hareketle ülkeler de dört rejim türü içinde sınıflandırıldı:
1. Tam demokrasi
2. Kusurlu demokrasi
3. Karma (hibrit) rejim
4. Otoriter rejim
Tam demokrasi kategorisinde sınıflandırılanlar arasında Norveç, Yeni Zelanda, İsveç, İzlanda, İsviçre, Finlandiya, Danimarka, İrlanda, Hollanda, Yunanistan, Almanya, Kanada, İngiltere, İspanya, Portekiz ve Avusturya gibi gelişmiş ülkeler yer alıyor. Bu kategoride ayrıca Uruguay, Japonya, Estonya, Çek Cumhuriyeti, Tayvan ve Mauritius gibi İskandinav veya Batı Avrupa dışı ülkeler de göze çarpıyor.
Kusurlu demokrasiler arasında ise ABD, Fransa, İtalya, Belçika'nın yanı sıra İsrail, Şili, Botsvana, Polonya, Güney Afrika, Sırbistan, Bulgaristan, Polonya, Arjantin ve Güney Kore gibi ülkeler var.
TÜRKİYE İLE AYNI GRUPTALAR: GAMBİYA, FAS, NİJERYA, KENYA
Türkiye ise hibrit rejimler kategorisinde konumlandırılıyor. Burada Türkiye'nin yanı sıra Ermenistan, Bosna, Gürcistan, Tunus, Uganda, Gambiya, Fas, Kenya, Tanzanya, Meksika, Peru, Nijerya ve Romanya gibi ülkeler sıralanıyor.
Demokrasi açısından en kötü kategori olan otoriter rejimler için de Afganistan, Çin, Küba, İran, Mısır, Suudi Arabistan, Suriye, Venezuela, Rusya gibi ülkeler sayılıyor.
HİBRİT REJİM NE DEMEK?
Endekste Türkiye'nin de yer aldığı karma veya hibrit rejimler, seçimlerin genellikle hem özgür hem de adil olmasını engelleyen önemli usulsüzlüklerin olduğu yerler olarak tanımlanıyor.
Analize göre karma rejimlerde hükümetin muhalefet partileri ve adayları üzerinde baskısı yaygın olabilir: "Yolsuzluk yaygın olma eğilimindedir ve hukukun üstünlüğü zayıftır. Sivil toplum zayıftır. Tipik olarak gazetecilere yönelik taciz ve baskı vardır ve yargı bağımsız değildir."
Metinde ayrıca hibrit rejimlerin seçim demokrasisinin unsurlarını otoriter davranışlarla birleştirdiği, otoriter rejimlerin ise siyasal çoğulculuktan tamamen yoksun olduğu ifade ediliyor.
Raporda Türkiye'ye verilen 4,26'lık demokrasi puanı, ülkeyi karma rejim sınıflandırmasının alt kesimlerine yerleştiriyor. Türkiye toplamda 167 ülke arasında 103. sırada.
